تصوف: چه بود و چه باید بشود

از بزرگان عرفان عملی می توان به بایزید بستامی (بسطامی)، ابوالحسن خرقانی و ابوسعید ابوالخیر اشاره کرد. در عرفان عملی نیز، پور عربی، نسفی، عین القضات همدانی، سهروردی و ... سرآمد و برتر هستند.

مروری بر کتاب
تاریخ و شرح تصوف و صوفیگری
تصوف، درویشی یا عرفان (نوعی طریقت اسلامی) روش زاهدانه بر اساس شرع و تزکیه نفس و اعراض از دنیا برای وصول به حق و استکمال نفس است. تصوف در لغت پشمینه پوشی است و نسبت این جماعت بدلیل پشمینه پوشی است و این نشانه زهد بوده است. تصوف بیشتر با آداب طریقت همراه است در حالیکه عرفان مکتبی جامع و مطلق سلوک معنوی و اعم از تصوف است و در بعضی موارد عرفان سلوک برتر دانسته شده است...
روزی شیخ ابوسعید ابوالخیر با جمعی صوفیان به در آسیایی رسیدند. اسب بازداشت و ساعتی توقف کرد. پس گفت: می‌دانید که این آسیا چه می‌گوید؟ می‌گوید که تصوف این است که من دارم. درشت می‌ستانم و نرم باز می‌دهم و گردِ خود طواف می‌کنم. سفر در خود می‌کنم تا آنچه نباید از خود دور می‌کنم
پ. ن : تعریفی که عباس مهرین از تصوف در این کتاب ارائه می دهد به معنای پذیرفتن مطلق تعریف و جامع آن نیست. با توجه به معانی گسترده ای که از تصوف صورت گرفته و تعاریف لغوی فراوانی که که از کلمه تصوف ارائه شده است، می توان گفت که در تبیین مفهوم «تصوف» هر یک حکایتی به چرا کنند.
اگر چه نباید این نکته را از نظر دور نگاه داشت که دلیل فراوانی معانی از یک موضوع دال بر تنوع و گستردگی از یک مفهوم مشخص بوده و در پاره ای از موارد دلیل بر رشد و تکامل آن در دوره های زمانی متفاوت است، کما این که تصوف که در قرون اولیه به صورت عملی خود را نشان می دهد بعدها به صورت تئوری نیز توسط نویسندگان جستجوگر این مسیر به صورت مدون به تالیف در آمده است.